Przyjmujemy rezerwacje zajęć w ramach Programu Edukacji Ekologicznej dla grup półkolonijnych i kolonijnych (uwaga: tylko uczestnicy z Dolnego Śląska).
Program edukacji ekologicznej
“Zadbajmy o Naszą Planetę”
lipiec 2023 - marzec 2024
Program Edukacji Ekologicznej korzysta z dofinansowania ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
Jak wziąć udział w programie edukacyjnym
koszt: wszystkie zajęcia są bezpłatne dla uczestników (dofinansowanie przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska oraz przez Stowarzyszenie Kaczawskie ze środków własnych)
kto może wziąć udział:
- grupy zorganizowane ze szkół/ośrodków wychowawczych/edukacyjnych z obszaru województwa dolnośląskiego, pierwszeństwo mają ośrodki z obszarów wiejskich i małych miast z regionu Gór i Pogórza Kaczawskiego i okolic
- grupy zorganizowane w ramach zajęć dodatkowych/pozalekcyjnych, np. koła zainteresowań, Stowarzyszenia, ośrodki kultury, drużyny harcerskie domy kultury itp.
- grupy dorosłych, np. kluby seniora, koła zainteresowań itp.
wiek uczestników: od 7 lat wzwyż (również dorośli)
dojazd: we własnym zakresie
wielkość grupy: do 50 uczestników (+ opiekunowie)
zasady udziału w zajęciach:
- aby zarezerwować terminy zajęć należy skontaktować się z Sudecką Zagrodą Edukacyjną: kontakt@sudeckazagroda.pl
- Opiekun/koordynator grupy wybiera temat zajęć spośród opisów znajdujących się poniżej.
- Zajęcia realizowane są od 1 lipca 2023 do 31 marca 2024.
Temat 1: Skamieniałe życie Ziemi
W ciągu ostatnich 600 milionów lat życie na Ziemi było co najmniej 5 razy bliskie wyginięciu. Jednym z możliwych przyczyn wielkich wymierań były zmiany klimatu. Tajemnice wielu z tych wydarzeń skrywają się w licznie odnajdywanych na całym świecie skamieniałościach. Aby w pełni zrozumieć
mechanizmy odpowiedzialne za zmiany klimatyczne oraz uświadomić sobie że proces ten trwał, trwa i trwać będzie ważne jest poznanie klimatu z dalekiej przeszłości. Istotną rzeczą jest również fakt, że przez setki milionów lat to natura była jedynym czynnikiem kształtującym klimat, jednakże odkąd pojawił się człowiek poprzez swoje działania wpływa na niego w istotnych sposób.
Zagadnienia ekologiczne: zmiany klimatu i ich skutki w skali lokalnej i globalnej, źródła zanieczyszczeń w atmosferze i hydrosferze, wpływ zmian klimatu na świat zwierzęcy i roślinny.
Temat 2: Taki mamy klimat
Co to jest pogoda, a co to jest klimat? Jakie są składniki pogody? Jakimi przyrządami sprawdzamy stan pogody? Jakie są przyczyny i skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych? W jaki sposób człowiek zanieczyszcza powietrze? Co to jest smog i jak powstaje? Skąd się bierze ciepło w naszych domach, co jest jego źródłem? W jaki sposób możemy wykorzystać energię wiatru i słońca? Co to jest energia odnawialna? Jak możemy sami chronić powietrze oraz klimat?
Zagadnienia ekologiczne: zmiany klimatu i zagrożenia z tym związane, źródła zanieczyszczeń w atmosferze, jakość powietrza w Polsce, sposoby poprawy jakości powietrza, wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
Temat 1: Postaw na zieloną energię
Opis zajęć: energię odnawialną można pozyskać z wody, wiatru, promieniowania słonecznego, gruntu lub surowców odnawialnych. W przeciwieństwie do paliw kopalnych zasoby większości tych źródeł są nieograniczone i nic nie kosztują. Korzystanie z energii odnawialnej dobrze służy środowisku naturalnemu. Spalanie paliw kopalnych powoduje emisję m.in. dwutlenku węgla, który jest jedną z najważniejszych przyczyn globalnego ocieplenia. Pozwólmy ,,odetchnąć” naszej planecie ucząc się wykorzystywać zieloną energię.
Zagadnienia ekologiczne: źródła energii odnawialnej, wzrost efektywności energetycznej oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w tym energii cieplnej i elektrycznej, ochrona ziemi, ochrona powietrza, ochrona wody, ochrona przyrody.
Metody pracy:
- zajęcia laboratoryjne: demonstracja w sposób eksperymentalny działania systemów tzw. czystych energii na specjalnie do tego przeznaczonych zestawach, samodzielne złożenie modelu do badania energii odnawialnej (wodnej, wiatrowej lub słonecznej), wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych – pokaz slajdów.
- gra tematyczna: uczestnicy podzieleni na grupy będą grać w strategiczną grę planszową (plansza z doliną rzeczną). Zadaniem graczy będzie budowa domów (osad) w różnych częściach doliny rzecznej. O miejscu budowy decydować będą wylosowane numery, natomiast dodatkowo każda z grup będzie mogła dysponować specjalnymi kartami (np. karta inżyniera, karta rolnika), która pozwoli lepiej wykorzystywać dostępne zasoby (energia odnawialna wody lub wiatru, rolnictwo). Dodatkowym urozmaiceniem będzie zagrożenie występowania katastrof naturalnych (powódź, osuwisko, wichura),przed którymi skutkami uczestnicy będą musieli się zabezpieczać.
Temat 2: Gleba jako ważny składnik środowiska przyrodniczego
Opis zajęć: skąd się bierze gleba? Jak długo powstaje? Jakie typy gleb obserwujemy w najbliższym otoczeniu? Dlaczego musimy chronić glebę. Bioróżnorodność pod powierzchnią ziemi i jej rola. Zależności między glebą a zbiorowiskiem roślinnym. Jaka jest rola gleby w ochronie przeciwpowodziowej? Jak erozja gleb wpływa na czystość wód i powietrza i jak chronić glebę przed erozją? Co to jest odczyn gleby, jak się go mierzy i jakie ma znaczenie przyrodnicze i w gospodarce człowieka? Jaka jest rola zieleni komunalnej w ochronie gleb przed erozją? W jaki sposób kontroluje się w Polsce stan i jakość gleb? Badanie podstawowych właściwości różnych typów gleb (odczyn pH, filtracja, sorpcja), obserwacja makro i mikroskopowa organizmów glebowych i ich klasyfikacja.
Zagadnienia ekologiczne: ochrona gleby przed zanieczyszczeniami i degradacją, źródła zanieczyszczeń w glebie, znaczenie retencji glebowej i leśnej, problem erozji gleb, organizmy żywe w glebie i ich rola w środowisku glebowym
Metody pracy:
- zajęcia laboratoryjne: omawianie genezy i struktury gleby. Obserwacja makroskopowa i mikroskopowa próbek gleby, a następnie badania właściwości różnych rodzajów gleb podczas samodzielnie wykonywanych doświadczeń (m.in opis składu granulometrycznego, sorpcji, filtracji, badanie odczynu). W dalszej kolejności poruszone zostaną zagadnienia erozji gleby, wpływu pokrycia terenu na tempo i skalę tego procesu oraz jego konsekwencje dla środowiska i człowieka.
- wykorzystanie makiet/urządzeń multimedialnych w Sudeckiej Zagrodzie Edukacyjnej: omówienie różnych rodzajów gleb na makiecie rzeki oraz na makiecie przedstawiającej Góry i Pogórze Kaczawskie. Wskazanie miejsc najbardziej zagrożonych zanieczyszczeniem (komunalnym bądź przemysłowym) uwzględniając między innymi różną przepuszczalność glebową, a co za tym idzie zagrożenie skażenia wód gruntowych.
- gra tematyczna: gra planszowa “Glebowa 50”. Uczestnicy odnajdują i odpowiadają na pytania dotyczące typów gleb, ich właściwości fizykochemicznych oraz ochrony gleb przed erozją i zanieczyszczeniami.
Temat 3: Skały i minerały w życiu człowieka i wpływ wydobycia surowców skalnych na środowisko przyrodnicze
Opis zajęć: w trakcie zajęć omówione zostaną najważniejsze sposoby wykorzystywania przez człowieka surowców skalnych, chemicznych i energetycznych. Zaprezentowane zostaną przykłady poszczególnych kopalin. Dodatkowo poruszone zostaną zagadnienia negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na środowisko naturalne, a także sposoby ograniczania skutków ubocznych takiej działalności. Kolejnym zagadnieniem będzie wykorzystanie wybranych surowców w ochronie środowiska.
Zagadnienia ekologiczne: ochrona powierzchni ziemi, zagrożenia związane z eksploatacją surowców, rekultywacja terenów pogórniczych i poprzemysłowych.
Metody pracy:
- zajęcia laboratoryjne: wykorzystanie minerałów i skał ( w tym okazów z regionu) w celu prezentacji najważniejszych surowców skalnych i kopalin energetycznych. W części praktycznej, oprócz oglądania i porównywania próbek skalnych i mineralnych uczestnicy będą w grupach pracować nad planami rekultywacji obszarów górniczych. Każda grupa dostanie plansze i karty pracy reprezentujący inny rodzaj działalności. Zadaniem uczniów będzie wytypowanie najważniejszych zagrożeń, opracowanie planu rekultywacji oraz nowego wykorzystania terenów pogórniczych i poprzemysłowych.
- gra tematyczna: w tej grze uczestnicy podzieleni na 4-5 zespołów będą przechodzić na kolejne poziomy rozwoju cywilizacyjnego dzięki poszukiwaniu poszczególnych surowców energetycznych i mineralnych. Możliwość zbierania i wykorzystania kolejnych surowców będzie uzależniona od odpowiedzi tematyczne pytania – będzie to dowód na opanowanie określonej technologii. W grze szczególny nacisk będzie położony będzie na zagadnienia zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska i bezpiecznego wykorzystywania surowców. Wygrywać będzie grupa, która najszybciej osiągnie surowce i technologie pozwalające na podbój kosmosu, jednak przy zachowaniu dbałości o środowisko przyrodnicze.
Temat 4: Wpływ działalności górniczej na środowisko przyrodnicze i życie człowieka na przykładzie czynnych i dawnych kamieniołomów w Wojcieszowie
Miejsce: spacer przyrodniczo-historyczny po Wojcieszowie wokół Rezerwatu Góra Miłek. Średnia liczba uczestników w grupie: 40 osób
Opis zajęć: w trakcie spaceru przewidywana jest wizyta w jednym z nieczynnych kamieniołomów wapieni wojcieszowskich (“Gruszka”), która pozwoli na omówienie historii wydobycia skał wapiennych w tym rejonie oraz wprowadzenie w zagadnienia geologiczne i przyrodnicze (budowa geologiczna, zjawiska krasowe, zbiorowiska roślinne, fauna) Gór Kaczawskich. Następnie uczestnicy zobaczą stary piec wapienniczy, a na sam koniec zostaną zabrani na ruiny średniowiecznej szubienicy.
Zagadnienia ekologiczne: utrudnienia i zagrożenia związane z działalnością kamieniołomów: hałas, zapylenie, drgania, zmiana rzeźby terenu i problemy z odpadami. Pozytywne aspekty eksploatacji: pozyskiwanie i wykorzystanie surowca, tworzenie się nowych nisz ekologicznych.
Metody pracy: spacer na terenie i wokół nieczynnego kamieniołomu Gruszka. Na dnie kamieniołomu, koło wiaty turystycznej przeprowadzone będą zabawy edukacyjne skoncentrowane na ekologicznych i społecznych skutkach działalności górniczej. Przejście do wapiennika (dobry punkt widokowy na czynny kamieniołom Połom) oraz na ruiny szubienicy. Ilustracja omawianych kwestii za pomocą map, plakatów i plansz (np. przekrój pieca wapiennego).
Temat 5: Ochrona bioróżnorodności na przykładzie Wąwozu Siedmica
Opis zajęć: przyroda warunkuje życie człowieka, dostarczając mu różnych dóbr m.in pożywienia, surowców, wody i tlenu. Jedną z jej nadrzędnych cech jest bioróżnorodność, która gwarantuje utrzymanie równowagi między elementami przyrody oraz prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów. Utrata bioróżnorodności stanowi poważne zagrożenie dla właściwego funkcjonowania naszej planety Ziemi.
Zagadnienia ekologiczne: ochrona bioróżnorodności przed degradacją, wpływ zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza na różnorodność biologiczną, zmiany krajobrazu i ich wpływ na zanikanie gatunków, indeks i normy jakości powietrza w Polsce, ochrona powietrza, bioindykatory, formy ochrony przyrody w Polsce.
Metody pracy:
- wykorzystanie wiaty i urządzeń na terenie obiektu edukacyjnego Siedmicka Polana w Siedmicy: warsztaty edukacyjne mające na celu przybliżenie uczestnikom zróżnicowania i wartości przyrody Gór i Pogórza Kaczawskiego. W trakcie zajęć przeprowadzane będą doświadczenia, gry i zadania (dostosowane do wieku uczestników) pozwalające poznawać różne gatunki roślin, zwierząt oraz typy skał i gleb.
- zajęcia terenowe: zajęcia w terenie obejmą spacer po Wąwozie Siedmickim, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień ochrony przyrody (formy ochrony przyrody, rodzaje obszarów chronionych) oraz bioróżnorodności. Teren Wąwozu Siedmickiego jest objęty ochroną rezerwatową i stanowi rezerwat florystyczno-geologiczny, który został utworzony dla ochrony rzadkich gatunków roślin oraz law poduszkowych. Dużą część rezerwatu zajmuje łęg jesionowo-olszowy z bagniskami. Występuje tu m.in.: buławnik mieczolistny, naparstnica zwyczajna, wawrzynek wilczełyko, mieczyk dachówkowaty, pełnik europejski i kosaciec syberyjski. Tak duża bioróżnorodność i georóżnorodność pozwalają omówienie i zaprezentowanie wielu zbiorowisk roślinnych i zagadnień przyrodniczych. Na terenie obiektu edukacyjnego Siedmicka Polana uczestnicy zostaną podzieleni na grupy, które będą wykonywać praktyczne zadania: pobieranie i opis profilu glebowego, badanie właściwości gleby.
Temat 6. Ochrona powierzchni Ziemi
Miejsce: składowisko odpadów komunalnych w Jastrzębniku, rezerwat Ostrzyca Proboszczowicka
Opis zajęć: codziennie wyrzucamy śmieci, ale nie do końca wiemy, co się z nimi dalej dzieje. Słyszeliśmy coś o wysypiskach śmieci, ale nie wiemy jak naprawdę wygląda takie miejsce. Musimy nauczyć się segregować odpady, ponieważ część z nich nadaje się do powtórnego wykorzystania. Czy wiecie ile ciekawych rzeczy można zrobić ze zużytej butelki czy puszki po Coca-Coli? Ważna jest również świadomość zagrożeń związanych z wyrzucaniem śmieci niebezpiecznych np. zużytych baterii, żarówek czy lekarstw. Nauczmy się dbać i chronić środowisko, w którym mieszkamy, ponieważ jesteśmy za nie współodpowiedzialni.
Zagadnienia ekologiczne: ochrona ziemi – zanieczyszczenia związane ze składowaniem odpadów komunalnych i przemysłowych, recykling i związane z tym ograniczenie ilości odpadów trafiających na składowiska, ochrona krajobrazu, degradacja i rekultywacja gleb.
Metody pracy:
- zajęcia terenowe: wizyta na składowisku odpadów w Jastrzębniku, poznanie metod segregacji, recyklingu oraz zabezpieczania składowisk przed zanieczyszczeniem gleby oraz wód gruntowych. Przejazd autokarem pod Ostrzycę Proboszczowicką. Wejście na szczyt góry – omówienie zagadnień związanych z ochroną krajobrazu oraz wpływem czynnika antropogenicznego na jego kształtowanie (składowiska odpadów, hałdy kopalniane i pokopalniane, tereny rolnicze).
Temat 1: Postaw na zieloną energię
Opis zajęć: Energię odnawialną można pozyskać z wody, wiatru, promieniowania słonecznego, gruntu lub surowców odnawialnych. W przeciwieństwie do paliw kopalnych zasoby większości tych źródeł są nieograniczone i nic nie kosztują. Korzystanie z energii odnawialnej dobrze służy środowisku naturalnemu. Spalanie paliw kopalnych powoduje emisję m.in. dwutlenku węgla, który jest jedną z najważniejszych przyczyn globalnego ocieplenia. Pozwólmy ,,odetchnąć” naszej planecie ucząc się wykorzystywać zieloną energię.
Zagadnienia ekologiczne: źródła energii odnawialnej, wzrost efektywności energetycznej oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w tym energii cieplnej i elektrycznej, ochrona ziemi, ochrona powietrza, ochrona wody, ochrona przyrody.
Metody pracy:
- zajęcia laboratoryjne: demonstracja w sposób eksperymentalny działania systemów tzw. czystych energii na specjalnie do tego przeznaczonych zestawach, samodzielne złożenie modelu do badania energii odnawialnej (wodnej, wiatrowej lub słonecznej).
Temat 2: Skały i minerały w życiu człowieka, a wpływ na środowisko przyrodnicze
Opis zajęć: w trakcie zajęć omówione zostaną najważniejsze sposoby wykorzystywania przez człowieka surowców skalnych, chemicznych i energetycznych. Zaprezentowane zostaną przykłady poszczególnych kopalin. Dodatkowo poruszone zostaną zagadnienia negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na środowisko naturalne, a także sposoby ograniczania skutków ubocznych takiej działalności. Kolejnym zagadnieniem będzie wykorzystanie wybranych surowców w ochronie środowiska.
Zagadnienia ekologiczne: ochrona powierzchni ziemi, zagrożenia związane z eksploatacją surowców, rekultywacja terenów pogórniczych i poprzemysłowych.
Metody pracy:
- zajęcia laboratoryjne: wykorzystanie minerałów i skał ( w tym okazów z regionu) w celu prezentacji najważniejszych surowców skalnych i kopalin energetycznych.W części praktycznej, oprócz oglądania i porównywania próbek skalnych i mineralnych uczestnicy będą w grupach pracować nad planami rekultywacji obszarów górnicznych. Każda grupa dostanie plansze i karty pracy reprezentujący inny rodzaj działalności. Zadaniem uczniów bęędzie wytypowanie najważniejszych zagrożeń, opracowanie planu rekultywacji oraz nowego wykorzystania terenów pogórnicznych i poprzemysłowych.
- gra tematyczna: w tej grze uczestnicy podzieleni na 4-5 zespołów będą przechodzić na kolejne poziomy rozwoju cywilizacyjnego dzięki poszukiwaniu poszczególnych surowców energetycznych i mineralnych. Możliwość zbierania i wykorzystania kolejnych surowców będzie uzależniona od odpowiedzi tematyczne pytania – będzie to dowód na opanowanie określonej technologii. W grze szczególny nacisk będzie położony będzie na zagadnienia zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska i bezpiecznego wykorzystywania surowców. Wygrywać będzie grupa, która najszybciej osiągnie surowce i technologie pozwalające na podbój kosmosu, jednak przy zachowaniu dbałości o środowisko przyrodnicze.
Temat 3: Wpływ działalności górniczej na środowisko przyrodnicze i życie człowieka na przykładzie czynnych i dawnych kamieniołomów w Wojcieszowie
Miejsce: spacer przyrodniczo-historyczny po Wojcieszowie wokół Rezerwatu Góra Miłek. Średnia liczba uczestników w grupie: 40 osób
Opis zajęć: w trakcie spaceru przewidywana jest wizyta w jednym z nieczynnych kamieniołomów wapieni wojcieszowskich (“Gruszka”), która pozwoli na omówienie historii wydobycia skał wapiennych w tym rejonie oraz wprowadzenie w zagadnienia geologiczne i przyrodnicze (budowa geologiczna, zjawiska krasowe, zbiorowiska roślinne, fauna) Gór Kaczawskich. Następnie uczestnicy zobaczą stary piec wapienniczy, a na sam koniec zostaną zabrani na ruiny średniowiecznej szubienicy.
Zagadnienia ekologiczne: utrudnienia i zagrożenia związane z działalnością kamieniołomów: hałas, zapylenie, drgania, zmiana rzeźby terenu i problemy z odpadami. Pozytywne aspekty eksploatacji: pozyskiwanie i wykorzystanie surowca, tworzenie się nowych nisz ekologicznych.
Metody pracy: spacer na terenie i wokół nieczynnego kamieniołomu Gruszka. Na dnie kamieniołomu, koło wiaty turystycznej przeprowadzone będą zabawy edukacyjne skoncentrowane na ekologicznych i społecznych skutkach działalności górniczej. Przejście do wapiennika (dobry punkt widokowy na czynny kamieniołom Połom) oraz na ruiny szubienicy. Ilustracja omawianych kwestii za pomocą map, plakatów i plansz (np. przekrój pieca wapiennego).